De laatste vier weken op de financiële markten kunnen we in twee grote blokken opdelen. Een eerste fase die ongezien turbulent was met zeer snelle en scherpe dalingen. En een tweede fase waar interventies van de centrale banken en de overheden voor een relatieve rust hebben gezorgd. De vraag die nu op ieders lippen brandt, is: "Wat brengt de toekomst?" Misschien is het te vroeg om daar al uitspraken over te doen. Maar er zijn wel wat pistes. We gaan er in deze blog dieper op in.
Artikel geschreven op basis van info op 7 april 2020.
De eerste fase van de coronacrisis was er één van ongekende nervositeit op de financiële markten.
Na een eerste rustige reactie op Chinese COVID-19 gevallen hadden de financiële markten al snel door dat de besmettingen in Europa en de VS, net zoals in China, enkel ingedamd konden worden met erg drastische maatregelen, die de wereldeconomie voor een hele tijd sterk zouden vertragen. De markten gingen ervan uit – terecht zoals al snel bleek – dat het zou zorgen voor veel werkloosheid, sterke dalingen van de bedrijfswinsten, beperkingen van investeringen enzovoort.
De financiële actoren kregen ook geen grip op de situatie. Hoe erg zou het worden? Hoeveel mensen zouden er overlijden? Hoe besmettelijk is het virus? Waarom is er geen vaccin? Wat met de mondmaskers? Het ene na het andere doembericht werd op de voorpagina’s van de kranten geslingerd en zorgde voor veel onzekerheid.
De daaruit voortvloeiende beursonrust en zelfs ronduit paniek was ongezien en tegelijk begrijpelijk. Veel marktparticipanten kozen eieren voor hun geld en liquideerden hun aandelenposities. Anderen werden dan weer gedwongen te verkopen omdat klanten bijvoorbeeld hun geld opvroegen, of omdat ze margin calls kregen (meldingen dat er niet genoeg kapitaal beschikbaar is om een aandelenpositie aan te houden).
De bedrijfsobligatiemarkt geraakte verstoord, niets leek nog vlot te draaien. Dat alles werd versterkt door zogenaamde algoritmes, computermodellen die verkopen maar ook aankopen kunnen versnellen.
Dat zorgde voor een typisch sneeuwbaleffect op de beurs, met de gekende gevolgen. Nooit eerder vielen de aandelenbeurzen zo snel, zo diep. In enkele dagen tijd gingen miljarden in rook op.
Dat de correctie zo snel ging en zo diep was, had onder meer ook te maken dat sommige beurzen, in de VS bijvoorbeeld, voordien aan recordniveaus noteerden en een relatief rooskleurige economische groei in de beurskoersen vertaald was. Ook Europa knoopte opnieuw wat aan met economische groei, wat zich in de koersen vertaalde. Aan dat beeld kwam plotsklaps een einde.
De centrale banken en overheden hebben geleerd uit de financiële crisis van 2008. Toen namen ze slechts schoorvoetend maatregelen om de zaak te redden. Uiteindelijk werden alle middelen ingezet, wat de economie zuurstof gaf en de markten kalmeerde.
Niet deze keer. Zeker de Amerikaanse centrale bank Federal Reserve (FED) reageerde zeer snel en overdadig. Ze overspoelde de markten met een liquiditeitentsunami. Haar precieze interventies in specifieke marktonderdelen bleek cruciaal. Zo kwam de FED snel tussen in de bedrijfsobligatiemarkt die dreigde te blokkeren en maakte die markt terug vloeiend. De repo-markt (geldmarkt voor grote bedrijven of banken voor heel kortlopende leningen) werd ondersteund en ze begon via een hernieuwd quantitative easing-programma (kwantitatieve geldverruiming) ongelimiteerd obligaties op te kopen om zo geld in de economie te pompen. Vrijwel onmiddellijk werden de kortetermijnrentevoeten op nul gezet. Ook de Europese Centrale Bank (ECB) en zeg maar alle centrale banken over de hele wereld namen dergelijke maatregelen.
De zeer snelle, accurate, massale en doortastende interventies van de centrale banken zijn ongezien. De markten kregen in woord en daad het signaal dat wat er ook zou gebeuren de centrale banken klaar stonden om te helpen. Alle marktwaarnemers zijn het er ondertussen over eens dat de centrale banken hun rol zeer behoorlijk hebben ingevuld.
Over de hele wereld doen ook de overheden een flinke duit in het zakje. Deze tussenkomsten zijn echt cruciaal. De coronamaatregelen zorgen immers voor een sterke vertraging van de economie, wat nooit eerder gebeurde. In sommige sectoren zoals de horeca, evenementen, luchtvaart enz. is er zelfs sprake van een heuse stilstand. Dat is niet op te lossen met interventies van de centrale banken. Hier moet de overheid voor zuurstof zorgen door fiscale tussenkomsten of andere maatregelen.
Dat is ook gebeurd en niet een klein beetje. In de VS keurde het Congres unaniem een reddingsplan van 2 biljoen dollar goed. Zelfs het ondenkbare gebeurde in dit uiterst liberale land: gezinnen krijgen liefst 3.000 dollar cash om hen uit de penarie te helpen. Maar ook in Europa worden ondernemingen en gezinnen ondersteund door fiscale maatregelen, zowel in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië … In België zorgen de banken ervoor dat kredietnemers de afbetaling van hun hypothecair krediet kunnen uitstellen. Voor velen een levensnoodzakelijke maatregel, nu veel mensen tijdelijk werkloos zijn en terugvallen op een deel van hun inkomen. Vorige week nog sprak de Europese Commissie, tot nu toe de grote afwezige op het speelveld, over een nieuw Marshallplan.
En deze reacties zijn allicht niet de laatste. Eens de echte impact van de crisis duidelijk wordt, worden mogelijk nieuwe programma’s aangekondigd. Zo liet de Amerikaanse president Trump eerder al verstaan een ongezien programma te lanceren, die de verouderde Amerikaanse publieke infrastructuur zou aanpakken. Ongetwijfeld zal het ook deze keer een ‘big’ programma zijn.
Conclusie: dankzij de snelle en doortastende tussenkomsten van de centrale banken en de overheden kon de rust op de financiële markten terugkeren. Het vertrouwen groeit dat eens de coronabesmetting achter de rug is, alles klaar staat om de economie terug op te bouwen. Dat inzicht, dat vertrouwen is cruciaal voor het economisch herstel en dat van de financiële markten.
Het vertrouwen van de markten wordt onder meer geïllustreerd door de VIX-index (index die de volatiliteit op de markt weergeeft), die in volle crisis ongekende toppen scheerde. De VIX-index daalde enigszins toen de overheidsinterventies werden aangekondigd. Noteren we evenwel dat de VIX-index vandaag nog steeds hoog staat, wat aangeeft dat de volledige rust op de markten nog niet is teruggekeerd.
Volgens AXA Investment Managers is het belangrijk te noteren dat het herstel van de financiële markten volledig te wijten is aan de beleidsreactie van de overheden en niet aan een significante verbetering van de fundamentele kortetermijnvooruitzichten van de economie of nog de winsten van de ondernemingen.
Het sentiment van de financiële markten zal in de toekomst vooral afhangen van de cijfers die aantonen of de maatregelen die genomen werden om COVID-19 in te dijken, al dan niet effectief zijn. Want als ze effectief zijn, dan kunnen maatregelen afgebouwd worden en dan kan de economie stap voor stap terugkeren naar een normaler niveau.
China is daar het voorbeeldland voor. Ook zijn de recente cijfers in Italië bijvoorbeeld bemoedigend, maar ook andere landen lijken de besmettingscurve te doen dalen.
Een afvlakking van de besmettingscurve zal zich vertalen in een relief rally, een tijdelijke stijging van de beurs omdat de data voor opluchting zorgen. We zien dat trouwens ook al gebeuren. Op 6 april stegen de beurzen in de VS plots 8% omdat er een daling in de besmettingsgraad te zien was. Of dat een definitieve heropleving is, is uiteraard voorbarig want de markten blijven erg gevoelig voor zowel positief als negatief nieuws …
Verder zullen concrete economische data de markten richting geven. Maar ook de bedrijfsresultaten en zeker ook de prognoses die de ondernemingen in deze nieuwe economische context bekend zullen maken, zullen bepalend zijn. Hoe zien zij hun winsten in de toekomst?
Wat wel vaststaat, is dat de aandelenbeurzen vandaag al een duidelijke recessie in de koersen hebben verrekend. En dat is al heel wat.
Het zal nog een tijdje duren vooraleer de precieze impact op de economie op korte en lange termijn kan gemeten worden. De cijfers hierover zijn nog niet gepubliceerd.
Hoopgevend zijn wel de cijfers uit China, waar de lockdownmaatregelen ondertussen sterk zijn afgezwakt en het normale leven stilletjes aan weer op gang komt. De data in China is voorzichtig positief. De Purchasing Managers Index of inkoopmanagersindex die peilt naar het vertrouwen van de inkoopmanagers van ondernemingen, bevestigt dat de Chinese economie niet langer krimpt. Maar de heropleving lijkt eerder gematigd, bijvoorbeeld in vergelijking met eind 2008. We moeten ook noteren dat sommige maatregelen om het virus in te dijken, na een eerste versoepeling opnieuw zijn aangescherpt.
Ook de VS nam lockdownmaatregelen. Het besluit kwam echter zeer laat, en hoe later de lockdown, hoe langer de inperkingsmaatregelen gehandhaafd moeten worden . De economie kreunt onder het loodzware gewicht die ze door deze maatregelen moet torsen. Door het aarzelen heeft de VS de moeilijke situatie waarin de economie zich bevindt, alleen maar verlengd. Het valt verder af te wachten hoe de economie zal evolueren.
Op vrijdag 3 april werd het voorlopige banenrapport in de VS bekendgemaakt. Er gingen in maart meer dan 700.000 banen verloren, wat de werkloosheidsgraad op 4,4% brengt. En dat was nog maar het begin.
Ondertussen proberen economen te voorspellen hoe de economie zich zal gedragen op middellange en langere termijn.
Momenteel ontbreken daarvoor concrete cijfers en moet men het dus stellen met voorspellingen of inschattingen.
AXA Investment Managers gaat uit van een economisch herstel dat verschillende kwartalen zal duren. Een dergelijk hersteltraject wordt geïllustreerd met de hoofdletter U. Een zeer snelle daling gevold door een zeer snel herstel word dan weer geïllustreerd met de hoofdletter V. Van een dergelijk herstel gaat men echter niet uit.
AXA Investment Managers gaat vandaag uit van een aantal veronderstellingen om een beeld van de economie te krijgen.
Sinds de lockdown zijn de mogelijkheden om geld te besteden, beperkt. Dat kan voor een tijdelijke extra spaarbuffer op de rekeningen zorgen. Wat niet wil zeggen dat die spaarbuffer onmiddellijk besteed zal worden zodra de lockdown voorbij is. De ervaring uit China is vanuit dat oogpunt veelzeggend. De consumptie van sommige goederen ligt nog steeds aanzienlijk lager onder het normale niveau: restaurantreservaties zijn bijvoorbeeld nog steeds een fractie van wat ze voor de epidemie waren en de autoverkoop is met 40% gedaald. We moeten er dus minstens van uitgaan dat de gedragsveranderingen niet binnen een paar dagen of een paar weken verdwijnen.
Fundamenteler kan AXA IM niet uitsluiten dat deze crisis een invloed heeft op de manier waarop we sparen. Zelfs als zijn de overheden snel tussengekomen, toch bestaat de mogelijkheid dat huishoudens concluderen dat het goed is een liquiditeitsbuffer aan te leggen. Er moet wellicht ook rekening gehouden worden met de negatieve impact van de crisis op de activaprijzen. Zeker in de VS. Hoe duurder de huizenprijzen zijn, hoe rijker de Amerikanen zich voelen en hoe hoger de consumptie is. In de VS is de consument ook gevoelig aan de waarde van andere activa zoals zijn aandelen, waarde van zijn pensioenfonds … Dat alles heeft impact op zijn consumptiepatroon.
AXA IM verwacht dat de globale economische onzekerheid veel ondernemers tot een afwachtende houding zal aanzetten. Minstens wachten ze de tweede helft van het jaar af om preciezer in te schatten of het virus ingedamd is en hoe er met de maatregelen wordt omgegaan.
Maar misschien willen ze ook even de kat uit de boom kijken en hun strategie in vraag stellen en of aanpassen. De kans is ook groot dat sommige ondernemingen de locatie van hun productie in vraag stellen. Willen westerse bedrijven nog lager overzee produceren of willen ze integendeel het productieproces dichterbij? Of verhuizen ze eerder de beslissingscentra dichter bij hun markten met het grootste groeipotentieel? Terwijl men daarover nadenkt, kunnen investeringsbeslissingen in de ijskast worden gestopt.
AXA IM vermoedt verder dat de huidige schok op de financiële positie van talrijke ondernemingen kan zorgen voor blijvende littekens voor het investeringspatroon van die bedrijven.
Wat kunnen we nu concluderen?
1. De eerste weken van maart kenden we een zeer woelige beursperiode.
2. Een relatieve rust kwam op de markten terug dankzij de snelle en doortastende maatregelen van de centrale banken.
3. Overheden doen er alles aan om de economie te ondersteunen, met fiscale en andere maatregelen.
4. AXA IM gaat uit van een 'U-herstel', een herstel dat enkele kwartalen kan duren.
Blijf in ieder geval rustig. Neem overdachte beslissingen. Sterke beursdalingen kunnen een opportuniteit zijn, voor lange termijnbeleggers. Of om te starten met beleggingsparen bijvoorbeeld.
Bespreek samen met uw AXA Bankagent over uw persoonlijke situatie. Hij of zij is prima geplaatst om u advies te geven in deze context.
Deze content is niet beschikbaar omwille van uw huidige cookie instellingen. U kan deze hier aanpassen.
U kunt ervoor kiezen om jaarlijks maximaal 1.020 of 1.310 euro voor uw pensioen te sparen, met een verschillende fiscale aftrek. Wat moet u doen als u voor het hogere maximumbedrag opteert? En wat is voordeliger: jaarlijks 1.020 of 1.310 euro pensioensparen?
Na het uiterst turbulente 2022 werd 2023 aangekondigd als een terugkeer naar de normaliteit op de markten. Die belofte kwam tot dusver ook grotendeels uit. Aandelen kenden een uitstekende eerste jaarhelft, en ook de zwaar getroffen obligaties konden een stuk van de opgelopen verliezen recupereren.
Kiest u voor de zee of de bergen? En de opwarming van de aarde, bent u daarmee een beetje, erg veel of helemaal niet bezig? En in welk opzicht? Op het vlak van duurzaam beleggen wil uw bankagent graag uw voorkeuren kennen, zodat uw portefeuille zo goed mogelijk aansluit bij uw beleggersprofiel en bij de Europese regelgeving die sinds augustus 2022 van kracht is. Er bestaat hierover een brochure waarin alles in eenvoudige bewoordingen wordt uitgelegd.
De inflatie heeft nu in de grote economieën een duidelijke daling ingezet. Hoewel niet alle zorgen van de baan zijn, hebben beleggers het inflatieprobleem als ‘opgelost’ geklasseerd. Dat is wellicht te voortvarend op langere termijn, maar voor de komende maanden is die inschatting terecht. De energieprijzen dalen al sinds het begin van 2023, en zullen binnenkort gevolgd worden door de tweede belangrijkste oorzaak van inflatie tijdens het voorbije jaar: voedingsprijzen.
Ik zou wel willen, maar … ik heb daar geen tijd voor. Of Het interesseert me eigenlijk niet echt, het is te ingewikkeld, en dan begin ik er beter niet aan, toch? Het zijn een paar van de vaak gehoorde argumenten om niet te beleggen. Herkenbaar, niet? Achter al die redenen gaat een stilzwijgende, onuitgesproken veronderstelling schuil: succesvol beleggen is een kwestie van kunde, expertise, kennis. Maar is dat wel zo?