Wat verandert er in het erfrecht?

Vermogen Fiscaliteit Gezin – 24 augustus 2018

Op 1 september 2018 wordt de hervorming van het burgerlijk erfrecht van kracht. Dat zal belangrijke wijzigingen met zich meebrengen op het vlak van successieplanning en de verdeling van een nalatenschap na een overlijden. Het voornaamste is dat de wetshervorming u meer vrijheid bezorgt om uw nalatenschap zelf te regelen. Zo kunt u een groter deel van uw vermogen naar eigen inzicht verdelen onder familie of vrienden of het bestemmen voor een goed doel. Ontdek hierna de voornaamste bepalingen van het nieuwe erfrecht.

Nieuw erfrecht voorziet in vrije beschikking over de helft van uw vermogen

Het nieuwe erfrecht vanaf 1 september 2018.
De hervorming van het erfrecht biedt meer mogelijkheden en een grotere flexibiliteit om een nalatenschap te verdelen.

Uw kinderen en/of uw echtgeno(o)t(e) (of wettelijk samenwonende partner) hebben recht op een minimumdeel van uw nalatenschap. Dat deel noemen we de reserve en het is onaantastbaar: het gaat verplicht naar uw kinderen en u mag het niet schenken of via testament aan anderen nalaten.

Deze verplichte reserve van uw kinderen bedraagt momenteel 1/2e van uw vermogen als u één kind hebt. Hebt u er twee, dan is de reserve 2/3e, voor drie kinderen of meer neemt die reserve 3/4e van uw vermogen in. Hoe meer kinderen u hebt, hoe kleiner het deel van uw vermogen dat u zelf bij testament of schenking aan iemand kunt geven als erfenis.

Vanaf 1 september 2018 zal de reserve (of het voorbehouden deel) altijd 1/2e bedragen.

Erfrecht reserve en beschikbaar deel

Bron: notaris.be – brochure Erven

Met andere woorden: u bepaalt dan zelf waar de helft van uw vermogen naartoe gaat, terwijl er voor uw kinderen door de hervorming samen nog steeds een reserve van 1/2e van uw vermogen voorbehouden is.

Uw kinderen zullen deze wettelijk vastgelegde reserve onderling moeten verdelen: hoe meer kinderen, hoe kleiner hun deel van de reserve. Maar voor iemand met twee of drie kinderen wordt het deel waarover hij of zij zelf mag beslissen, wel veel groter. U krijgt dus veel meer marge om aan mensen die u zelf kiest (al dan niet uw familie), iets te schenken of per testament na te laten.

Reserve van de ouders: niet langer onaantastbaar na hervorming erfrecht

Als u geen kinderen hebt en u bent ongehuwd, dan is er, wanneer u overlijdt, voor uw ouders ook zo’n erfrechtelijke reserve: verplicht 1/4e voor uw moeder en 1/4e voor uw vader (of voor hun erfgenamen als zij niet meer in leven zijn).

Maar na de hervorming op 1 september 2018 zal dat erfdeel niet meer beschermd zijn: ouders zullen geheel of gedeeltelijk kunnen worden onterfd wanneer u getrouwd bent of samenwoont en uw echtgeno(o)t(e) of partner begiftigt via een schenking of een testament.

Deze verandering is vooral interessant voor feitelijk samenwonenden die geen kinderen hebben. Voortaan kunnen ze immers, indien zij dit wensen, hun vermogen volledig aan hun partner nalaten of schenken, zonder rekening te moeten houden met een eventuele ouderlijke reserve. Wanneer die ouders behoeftig zijn, zullen zij wel aanspraak kunnen maken op alimentatie.

Schenkingen of bij testament nagelaten goederen: nieuw erfrecht voorziet meer zekerheid over behoud

De hervorming voorziet er ook in dat wie een roerend of onroerend goed geschonken of bij testament krijgt, meer zekerheid krijgt dat hij het geschonken of nagelaten goed kan behouden.

Tot nog toe moest een geschonken goed in natura terugkeren naar de nalatenschap om die te kunnen verdelen. Dat zorgde soms voor problemen onder erfgenamen, bijvoorbeeld wanneer u uw woning aan één van uw kinderen had geschonken als voorschot op zijn of haar erfenis.

In het hervormde erfrecht moet de woning slechts in waarde naar de nalatenschap terugkeren (tenzij u dat anders hebt bepaald voor goederen geschonken voor de hervorming). Anders gezegd, uw kind zal de aan hem of haar geschonken woning kunnen behouden en de waarde van deze woning van zijn of haar erfdeel worden afgetrokken.

Wat als de waarde van het geschonken of bij testament nagelaten goed de waarde van een erfdeel overschrijdt of de reserve – het verplichte deel voorbestemd voor de kinderen - aantast? Dan zal datgene wat de begunstigde te veel heeft ontvangen ook in waarde teruggegeven moeten worden, daar waar tot nog toe het geschonken goed zelf of een deel ervan teruggegeven moest worden.

De begunstigde van de schenking is op die manier zeker dat hij het gekregen goed kan behouden, ook al overschrijdt de schenking het beschikbaar gedeelte.

Ook nieuw in het erfrecht: erfovereenkomsten

Families wensen erfeniszaken vaak onderling op voorhand te regelen. Maar momenteel kan er binnen een familie geen overeenkomst worden opgemaakt met afspraken over een nalatenschap van een persoon die nog in leven is. Zo’n overeenkomst wordt als nietig en ongeldig beschouwd. De wetgever is aan deze verzuchting tegemoetgekomen: ouders en hun kinderen zullen, tijdens het leven van de ouders, bij hun notaris een erfovereenkomst kunnen opstellen over de toekomstige nalatenschap van de ouders.

Er zijn twee soorten erfovereenkomsten:

  • familiale erfovereenkomst: ouders en hun kinderen zullen afspraken kunnen maken over de toekomstige nalatenschap van de ouders en zelf bepalen of de schenkingen en voordelen billijk verdeeld zijn. Als dat zo is, zal de erfovereenkomst ervoor zorgen dat men in het kader van de nalatenschap van de ouders niet meer zal kunnen terugkomen op wat ieder kind gekregen heeft.
  • Stel dat ouders voor één van hun kinderen dure studies in het buitenland hebben betaald en dat de andere kinderen een schenking van dezelfde grootteorde hebben gekregen. Die schenking zou bij de erfenis verrekend worden op het erfdeel van dat kind en de financiering van de studies niet, omdat ze niet beschouwd worden als een schenking. In de erfovereenkomst kan worden vastgelegd dat de bekostiging van de studies en de schenking gelijkwaardige voordelen zijn, waardoor noch de schenking noch de financiering van de studies in het kader van de erfenis tussen de kinderen moeten worden verrekend.

    Dankzij de erfovereenkomsten kunnen tal van conflicten en onduidelijkheden vermeden worden en zullen de schenkingen, als alle kinderen het erover eens zijn dat het om evenwichtige schenkingen gaat, beter beveiligd zijn.

  • punctuele erfovereenkomst: zo’n overeenkomst vereist geen akkoord van alle familieleden, maar wordt opgemaakt naar aanleiding van een specifieke rechtshandeling die een bepaald aantal familieleden aangaat.
  • Bijvoorbeeld: een familie met drie kinderen, waarvan één zorgbehoevend is wegens een handicap. De reserve wordt normaalgesproken verdeeld onder die drie kinderen, dus ieder 1/6. Maar de ouders zouden een groter deel van hun erfenis ter beschikking willen stellen aan dat zorgbehoevend kind door tijdens hun leven aan hem te schenken. Met een punctuele overeenkomst zal het voor de andere kinderen mogelijk zijn om op voorhand af te zien van hun reserve op de goederen die aan dit gehandicapt kind geschonken werden.

    Punctuele erfovereenkomsten zijn ook interessant voor nieuw samengestelde gezinnen: de kinderen van de erflater zullen op voorhand ermee kunnen instemmen dat hun ouder een deel aan zijn stiefzoon of stiefdochter toekent via een schenking, ook al heeft dit een impact op hun (toekomstige) reserve.

De notaris blijft sleutelfiguur in nieuw erfrecht

De hervorming van het erfrecht biedt meer mogelijkheden en een grotere flexibiliteit om een nalatenschap te verdelen. De notaris blijft meer dan ooit een sleutelfiguur in dit nieuwe erfrecht. Hij informeert alle partijen over hun rechten en plichten, adviseert hen bij hun keuzes en begeleiden hen, zowel bij de successieplanning als bij de verdeling van de nalatenschap na overlijden.

Advies en vragen over onze producten

Vraag het aan uw AXA Bankagent

Meer artikels over dit onderwerp

Geen erfbelasting op 150% van de tegoeden op gemeenschappelijke rekeningen

Kinderen die de tegoeden op gemeenschappelijke rekeningen op naam van de langstlevende ouder laten staan, moeten in Vlaanderen voortaan geen erfbelasting meer betalen op deze tegoeden bij het overlijden van die langstlevende ouder. Of deze maatregel ook zal worden overgenomen door de belastingdienst van het Waals en Brussels hoofdstedelijk gewest, valt nog af te wachten.

Lees verder

De belastingaangifte: hoe minder belastingen betalen?

Daar is de lente, daar is de zon… het mooie weer verzacht enigszins de bittere pil van de belastingbrieven waar u toch altijd wat tegenop ziet. Sommigen hebben jammer genoeg weinig of geen fiscale voordelen om in te geven. Weet dan dat pensioensparen u nu een interessant fiscaal voordeel oplevert en later een aanvullend inkomen.

Lees verder

Belg op zoek naar 1200 euro extra pensioeninkomen

De Belg wil gemiddeld 1200 euro extra pensioeninkomen per maand, bovenop het wettelijk pensioen. Dat blijkt uit de antwoorden van meer dan 80.000 Belgen die op de website van AXA Bank de drie-vragen-test invulden over hun pensioen. Die geeft een eerste idee van hoeveel kapitaal u ongeveer moet opbouwen om goed voorbereid te zijn op uw pensioen. Om 1200 euro extra per maand te bekomen tijdens uw pensioen, spaart u best een vermogen van gemiddeld 320.000 euro bijeen.

Lees verder

Pensioensparen: let op voor uitstelgedrag

Spaart u voor uw pensioen? Dat is verstandig: u haalt er vandaag een belastingvoordeel uit en later een aanvullend inkomen. AXA Bank heeft de cijfers van 2021 geanalyseerd. Daaruit blijkt dat sommige klanten de jaarlijkse stortingen steeds uitstellen. Onze tip: start met pensioensparen in januari met maandelijkse stortingen voor een beter potentieel rendement!

Lees verder