De brandende inflatie en het risico van afkoelende economische groei blijven wedijveren om aandacht van de beleggers. Die proberen zich een beeld te vormen van het vermoedelijke beleid van de centrale banken. En die staan voor een schier onmogelijke taak: een kordaat beleid van inflatiebestrijding leidt bijna zeker tot een zware terugval van de economische groei, terwijl een beleid dat prioriteit geeft aan het ondersteunen van de groei tegelijk ook de inflatie voedt en hoog houdt. Vandaag trekken de grote centrale banken (met uitzondering van de Bank of Japan) unaniem de kaart van de inflatiebestrijding. De komende maanden zullen in het teken staan van de vraag hoelang ze dat nog kunnen volhouden, als de prijs van die inflatiebestrijding zichtbaar wordt in dalende conjunctuurcijfers.
De inflatie in de Verenigde Staten bereikte een (voorlopig?) hoogtepunt in de zomer, en daalde in oktober voor de vierde maand op rij, tot 7,7% in vergelijking met een jaar terug. Hoewel de trend al enkele maanden neerwaarts gericht is, kon dit markten nauwelijks geruststellen: zelfs de dalende cijfers bleven telkens de verwachtingen overtreffen, en voedden op die manier de vrees dat de Amerikaanse centrale bank (de Fed) haar inflatiebestrijding langer dan verhoopt zou moeten volhouden, of zelfs opvoeren. Dat beleid is erg kordaat: de Fed verhoogde dit jaar al zes keer haar beleidsrente, en de laatste vier verhogingen bedroegen telkens 0,75%, tot het huidige peil van 3,75-4,00%. Dat zijn reuzenstappen, in monetaire termen, en een dergelijk tempo van monetaire verstrakking boezemt de markten angst in. Wat als de Fed meedogenloos dit beleid blijft volhouden tot de inflatie weer onder controle is? Wordt de economie dan niet alle zuurstof ontnomen?
Om die reden werden de inflatiecijfers van oktober met opluchting onthaald. Niet alleen waren ze lager dan de verwachting van economen, maar ook de zogenaamde kerninflatie (een inflatiecijfer waar erg beweeglijke prijzen, zoals energie en seizoensgebonden voeding uitgefilterd worden) daalde eindelijk. Die kerninflatie geeft een beter beeld van de duurzame inflatietrend, en was sinds de zomer aan het klimmen - de omgekeerde beweging dus van de algemene inflatie. Voldoende rechtvaardiging dus voor het strikte Fed-beleid. Dat deze opgaande trend, van algemene inflatie en kerninflatie, nu gebroken is, geeft prille hoop dat het Fed-beleid naar een minder ‘agressief’ tempo kan evolueren. De markt rekent nu op een piek van de beleidsrente van 4,75 à 5,00% in 2023, al blijft die verwachting aan veel onzekerheid onderhevig.
Het belangrijkste element van onzekerheid is de vraag of de Amerikaanse economie aan een recessie zal kunnen ontsnappen. Dat er een afkoeling komt van de groei, is zeker. Meer zelfs: ze wordt expliciet beoogd door de Fed. Een belangrijk onderdeel van inflatiebestrijding is immers het ontmoedigen van consumptie. Minder consumptie, minder vraag, minder economische activiteit. We zien dat mechanisme al heel zichtbaar aan het werk in de vastgoedsector. De renteverhogingen van de Fed hebben de hypotheekrente sterk opgedreven, met als gevolg dat de activiteit in de bouwsector vertraagt. Vastgoed is een erg rentegevoelige sector, en is dus één van de eerste plaatsen waar een verkrappend monetair beleid zich laat voelen. Andere sectoren zullen volgen.
Een recessie, als ze komt, zal wellicht licht zijn. De onderliggende sterkte van de Amerikaanse economie zal verhinderen dat het Fed-beleid erg diep kan snijden. Zo is de arbeidsmarkt nog steeds in erg goede vorm, en is de financiële toestand van gezinnen en bedrijven veel gezonder dan ze was aan de vooravond van recessies uit het recente verleden.
De Amerikanen gingen op 8 november naar de stembus voor de ‘Midterm’-verkiezingen. De definitieve resultaten laten nog op zich wachten, maar de voorlopige uitslag geeft aan dat de verwachte ‘Republikeinse golf’ is uitgebleven, waardoor de regering Biden niet volledig verlamd wordt in haar beleid. Dat is belangrijk voor binnenlands beleid, en met name voor de grote investeringsplannen die de regering Biden op tafel heeft liggen, zoals de Inflation Reduction Act (vergroening van de economie) en de Chips Act (het ontwikkelen van Amerikaanse productiecapaciteit van halfgeleiders, om de afhankelijkheid van buitenlandse productie te verminderen).
Europa leeft nu al maanden onder het zwaard van Damocles van de energieschaarste die ons deze winter dreigt te treffen. De ontwikkelingen van de afgelopen maanden zijn hoopgevend. De Europese Commissie had een doelstelling opgelegd om de Europese gasvoorraden tot minstens 80% aan te vullen tegen 1 november. Die doelstelling werd, met 92%, ruimschoots gehaald. Duitsland, dat het meest te verliezen heeft met het wegvallen van de Russische bevoorrading, bereikt een voorraadniveau van bijna 100%. Volle gasreserves leiden tot een spectaculaire daling van de gasprijs ten opzichte van het niveau dat aan het einde van de zomer bereikt werd. Het valt echter te vrezen dat, naarmate de opgebouwde reserves in de wintermaanden worden aangesproken, de volatiliteit van de gasprijzen terugkeert.
Tegelijkertijd met de opbouw van de gasreserves zien we een aanzienlijke terugval in het gasgebruik. Die heeft drie redenen. Ten eerste is er het ongewoon warme najaar, waardoor het ‘stookseizoen’ later van start gaat dan gebruikelijk. Vervolgens hebben veel consumenten geanticipeerd op schaarste: ze hebben hun gasgebruik vrijwillig teruggeschroefd. Tenslotte zijn vele energie-intensieve industriële processen stilgelegd of afgebouwd. Basischemie, de productie van kunstmest en metallurgie zijn voorbeelden van sectoren die zwaar getroffen zijn. Een gemengd beeld dus. Hoopgevend vanwege de zelfdiscipline van consumenten, maar tegelijkertijd wordt de economische motor van de eurozone, de Duitse industrie, zwaar getroffen.
De inflatie in Europa is vooral een energiefenomeen (de stijging van de energieprijzen verklaart de helft van de Europese inflatie, terwijl ze in de VS maar één zesde van de inflatie vormt). Toch leiden de fors lagere energieprijzen van de laatste maanden nog niet tot een neerwaartse ‘knik’ in de inflatiecijfers. Die blijven gestaag oplopen, met een laatste cijfer van 10,6% in oktober. Het ECB-beleid is minder effectief tegen een inflatie die haar wortels heeft in een scherpe aanbodschok (van energie, maar ook van grondstoffen en voedingswaren), met name door de oorlog in Oekraïne. Zelfs al is een hogere rente geen magisch recept om dergelijke energie- en schaarste-inflatie te bestrijden, toch heeft de centrale bank geen andere keuze dan de ingezette weg van renteverhogingen verder te zetten. Een centrale bank die een inflatiedoelstelling hanteert van ‘om en bij de 2% op middellange termijn’ is gedwongen een strikt monetair te voeren zolang die inflatie -om welke reden dan ook- brandend blijft, zoniet verliest ze haar geloofwaardigheid.
Toch zien markten, naar analogie met de VS, ook voor de eurozone stilaan een einde aan de verhogingscyclus opdagen. Niet zozeer het vooruitzicht van drastisch lagere inflatie, maar wel de nakende recessie in Europa is hiervoor de reden. De markt gaat nu uit van een piekrente voor de ECB van ca.2,5%, in de eerste jaarhelft van 2023.
De recessie wordt alom verwacht, en die verwachting wordt ondersteund door de zogenaamde ‘voorlopende indicatoren’, maar de harde cijfers houden tot nu toe opmerkelijk goed stand. Met name Duitsland, dat potentieel het meest te verliezen heeft door de energiecrisis, ziet de industriële activiteit goed standhouden. De groei van het Bruto Binnenlands Product van de eurozone over het derde kwartaal verraste in positieve zin. Het geleidelijke oplossen van de flessenhalzen en bevoorradingsproblemen die de Europese economie teisterden, speelt daar zeker een rol in. Maar de echte stress op de economie zal pas in de wintermaanden hoog oplopen, en hangt, zoals eerder beschreven, sterk af van de aard van het winterweer en de impact daarvan op gasvoorraden en -prijzen.
Het langverwachte Nationale Congres van de Chinese Communistische Partij is afgelopen, en president Xi Jinping heeft er, zoals verwacht, zijn macht over het staatsapparaat bevestigd en versterkt. Tegelijk werd bevestigd dat China de privésector als weg naar meer welvaart ziet, en dat onderwijs en technologie in het bijzonder als de weg naar meer vooruitgang dienen. Opmerkelijk, want beide sectoren leden de voorbije jaren onder brutale overheidsingrepen, die veel aandeelhouderswaarde vernietigd hebben. De bevestiging van het belang ervan voor de toekomstige Chinese groei, lijkt te suggereren dat de repressieve houding van de Chinese overheid tegen deze sectoren op haar einde loopt.
In de aanloop naar het Congres werden de maatschappelijke teugels erg strak gehouden, met het stringente zerocovidbeleid als meest zichtbare maatregel. Deze covidpolitiek weegt op de economische activiteit (en bij uitbreiding op de export naar China, dat nu minder behoefte heeft aan b.v. grondstoffen). De hoop dat na het Congres de Chinese overheid haar stalen grip enigszins zou lossen, werd ondertussen de kop ingedrukt door een nieuwe golf van coviduitbraken, die ondermeer tot strikte lockdowns in de hoofdstad Beijing leiden. De onrust onder de bevolking, moegetergd na bijna drie jaar hardhandig covidbeleid, neemt snel toe. Het prille herstel dat zichtbaar was in de industriële activiteit dreigt eens te meer gehypothekeerd te worden. De overheid voert gestaag haar budgettaire en monetaire ondersteuning op, maar dat kan een herstel van normale economische activiteit niet vervangen. Daarmee blijft de Chinese groeibijdrage aan de wereldeconomie voorlopig onder de verwachtingen.
Redactie beëindigd op 25/11/2022.
Deze content is niet beschikbaar omwille van uw huidige cookie instellingen. U kan deze hier aanpassen.
U kunt ervoor kiezen om jaarlijks maximaal 1.020 of 1.310 euro voor uw pensioen te sparen, met een verschillende fiscale aftrek. Wat moet u doen als u voor het hogere maximumbedrag opteert? En wat is voordeliger: jaarlijks 1.020 of 1.310 euro pensioensparen?
Na het uiterst turbulente 2022 werd 2023 aangekondigd als een terugkeer naar de normaliteit op de markten. Die belofte kwam tot dusver ook grotendeels uit. Aandelen kenden een uitstekende eerste jaarhelft, en ook de zwaar getroffen obligaties konden een stuk van de opgelopen verliezen recupereren.
Kiest u voor de zee of de bergen? En de opwarming van de aarde, bent u daarmee een beetje, erg veel of helemaal niet bezig? En in welk opzicht? Op het vlak van duurzaam beleggen wil uw bankagent graag uw voorkeuren kennen, zodat uw portefeuille zo goed mogelijk aansluit bij uw beleggersprofiel en bij de Europese regelgeving die sinds augustus 2022 van kracht is. Er bestaat hierover een brochure waarin alles in eenvoudige bewoordingen wordt uitgelegd.
De inflatie heeft nu in de grote economieën een duidelijke daling ingezet. Hoewel niet alle zorgen van de baan zijn, hebben beleggers het inflatieprobleem als ‘opgelost’ geklasseerd. Dat is wellicht te voortvarend op langere termijn, maar voor de komende maanden is die inschatting terecht. De energieprijzen dalen al sinds het begin van 2023, en zullen binnenkort gevolgd worden door de tweede belangrijkste oorzaak van inflatie tijdens het voorbije jaar: voedingsprijzen.
Ik zou wel willen, maar … ik heb daar geen tijd voor. Of Het interesseert me eigenlijk niet echt, het is te ingewikkeld, en dan begin ik er beter niet aan, toch? Het zijn een paar van de vaak gehoorde argumenten om niet te beleggen. Herkenbaar, niet? Achter al die redenen gaat een stilzwijgende, onuitgesproken veronderstelling schuil: succesvol beleggen is een kwestie van kunde, expertise, kennis. Maar is dat wel zo?