Wat moet u doen bij een overlijden?

Zo snel mogelijk na het overlijden

• Laat het overlijden vaststellen door een arts

Dat is een wettelijke verplichting in België. In een ziekenhuis gebeurt dat automatisch. Is de persoon niet in een ziekenhuis gestorven, dan moet u zelf een geneesheer laten komen, dat kan de huisarts zijn of de dokter van wacht. Die maakt een medisch attest van overlijden op.

• Contacteer een begrafenisondernemer

Die ontfermt zich over het lichaam van de overledene en regelt veel administratieve formaliteiten. U tekent daarvoor een contract met hem. De kosten van de begrafenis worden afgetrokken van de nalatenschap. Volstaat die nalatenschap niet om alle begrafeniskosten te dekken, dan moet de familie bijspringen.

• Geef het overlijden aan bij de burgerlijke stand van de gemeente van overlijden

Als de begrafenis in een andere gemeente plaatsvindt, dan moet u ook daar aangifte van het overlijden doen. Normaal gezien regelt de begrafenisondernemer dat allemaal. Daarvoor heeft hij deze documenten nodig:

• het overlijdensattest dat de arts opstelt
• de identiteitskaart van de overledene
• eventueel het trouwboekje
• eventueel het rijbewijs
• de identiteitskaart van de aangevers/getuigen (in de praktijk is dat de begrafenisondernemer)
• eventueel een aanvraag tot crematie

Op basis van deze aangifte stelt de gemeente de overlijdensakte op. Vraag zeker een aantal kopieën van dit document: u hebt zeker een exemplaar nodig voor de bank, de verzekeringsmaatschappijen, het ziekenfonds en de notaris.

De administratieve formaliteiten

• Verwittig de bank(en)

U moet elke bank verwittigen waarbij de overledene een rekening of een kluis had. Alle rekeningen van de overledene worden dan onmiddellijk geblokkeerd, ook die van de huwelijkspartner. Opgelet: door het blokkeren van de rekeningen stoppen ook alle domiciliëringen en vaste betalingsopdrachten.

Was de overledene gehuwd met scheiding van goederen? Dan kunt u de rekeningen op naam van de huwelijkspartner laten deblokkeren met een kopie van het huwelijkscontract, na bevestiging van een notaris dat het nog geldig was op de datum van overlijden.

De bank laat vervolgens de inhoud van alle rekeningen kennen aan de administratie van het kadaster, de registratie en de domeinen, die de successierechten int. Let daarop bij de aangifte van de erfenis voor de belastingen.

Om de rekeningen te laten deblokkeren, moet u aangeven wie de erfgenamen zijn. Dat kan:

• met een attest van erfopvolging, dat u kunt krijgen bij het registratiekantoor en waarvoor dus geen notaris nodig is, of
• met een akte van erfopvolging die u krijgt van een notaris.

Ondertussen laat de bank een aantal betalingen wel doorgaan: de begrafeniskosten bijvoorbeeld. Ze keert aan de overlevende partner - echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenlevend - ook een voorschot uit op het saldo van een deel van de geblokkeerde rekeningen. Dat kan maximaal de helft van de tegoeden bedragen of 5.000 euro. Wilt u alles nog wat vlotter laten verlopen, open dan een nieuwe rekening: die is dan aan geen enkele beperking onderworpen.

• Stel een notaris aan

U moet een notaris aanstellen als er een testament of huwelijkscontract is, of als er een (verlengd) minderjarige erfgenaam is. Maar ook als dat niet het geval is, dan nog kan een notaris nuttig zijn: hij verzamelt alle informatie om de nalatenschap te bepalen en kan de erfgenamen adviseren om de erfenis te aanvaarden of niet. Het ereloon dat u betaalt in ruil voor zijn advies, kan dus goed besteed zijn.

• Organiseer de uitvaart

Dat gebeurt meestal door de begrafenisondernemer, op instructie van de nabestaanden. Had de overledene een uitvaartverzekering? Dan moet u ook daar contact mee opnemen, eventueel via de bemiddelaar bij wie u het contract hebt gesloten.

De begrafeniskosten

De begrafenisondernemer regelt de uitvaart: begrafenis of crematie. Een uitvaart kost behoorlijk wat: dat kan gaan van 3.000 tot meer dan 7.000 euro. Die kosten gaan van de erfenis af, tenzij de overledene een uitvaartverzekering had.

Opgelet! Bewaar zorgvuldig alle facturen en documenten over de begrafeniskosten: de begrafenisondernemer, het drukwerk, de koffietafel, de bloemen ... Soms betalen het ziekenfonds, een verzekeringsmaatschappij of zelfs de werkgever van de overledene bepaalde kosten immers helemaal of gedeeltelijk terug. En u kunt de kosten inbrengen bij de aangifte voor de successierechten en dus aftrekken van het totaalbedrag van de nalatenschap.