De centrale banken spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van de economie. Wat is hun rol? In Europa is dat de Europese Centrale Bank, ook wel de ECB genoemd. Hoe kan zij de Europese economie beïnvloeden?
De Europese Centrale Bank (ECB)
De Europese centrale Bank kan zowel de kortetermijn als de langetermijnrente beïnvloeden.
De Europese Unie telt 7 belangrijke instellingen. De Europese Centrale Bank – kortweg de ECB - is daar één van. Ze werd opgericht in 1998 en bevindt zich in Frankfurt Am Mein in Duitsland. Christine Lagarde staat sinds 2019 aan het roer. Bekende voorhangers waren Wim Duisenberg, Jean-Claude Trichet en Mario Draghi.
De ECB heeft één specifiek mandaat : “prijsstabiliteit” in de eurozone. De prijzen van goederen en diensten mogen dus niet te veel stijgen (inflatie), te sterk dalen (deflatie), of te bruusk schommelen. Concreet dient de ECB te streven naar een jaarinflatie van onder, maar toch dicht bij de 2% op de middellange termijn.
Het 2% inflatiegetal is niet zomaar gekozen. Bij een inflatie van net onder 2%, blijkt historisch dat de consument in alle vertrouwen blijft consumeren, en dat de economie soepel werkt, niet “afkoelt” of “verhit”. Streven naar 2% inflatie is een target om het gevreesde deflatiescenario te vermijden.
De ECB stuurt de inflatie aan door de kortetermijnrente én de langetermijnrente te beïnvloeden.
De ECB kan de kortetermijnrente beïnvloeden
De kortetermijnrente (de rente tot één jaar) wordt bepaald door vraag en aanbod op de financiële markten. De centrale bank kan de richting van de kortetermijnrente (mee) bepalen. Gezien de ECB (en bij uitbreiding alle centrale banken) het rentetarief vastlegt waaraan banken bij de ECB op korte termijn kunnen lenen, is de kortetermijnrente daarmee een krachtig beleidsinstrument om de inflatie net onder de 2% te brengen. Hoe doet ze dat?
Hoe gaat de ECB om met de kortetermijnrente?
Stel: de inflatie ligt ver onder de 2%. De ECB zal dan de kortetermijnrente doen dalen. Het wordt dan voor de banken goedkoper om bij de ECB te lenen. De rente die die banken aan de ECB moeten betalen, vermindert.
Dat laat de banken op hun beurt toe om de rente te doen dalen waartegen ze geld aan de consument of aan ondernemingen, op korte termijn, kunnen ontlenen. Het wordt dus interessanter om te lenen.
Het gevolg is dat er meer geleend wordt om investeringen te financieren. En dat stimuleert de economie.
De ECB kan dus door haar kortetermijnrentebeleid de economie een boost geven. En door de economie een boost te geven, pookt ze de inflatie aan. De cirkel is dus rond.
Omgekeerd, indien de inflatie te hoog is, kan ze de kortetermijnrente doen stijgen. Lenen wordt dan wat duurder, er wordt dan ook minder ontleend, wat de economie doet vertragen, wat de inflatie doet dalen.
Samengevat is de kortetermijnrente een krachtig instrument om de, door haar mandaat opgelegde, inflatie richting 2% te duwen.
De kortetermijnrente is zo voor de ECB een krachtig instrument om de inflatie richting de door haar mandaat opgelegde 2% te duwen.
En wat met de langetermijnrente ?
De langetermijnrente is de rente langer dan 1 jaar, doorgaans met een looptijd van 10 jaar. Die rente wordt bepaald door vraag en aanbod op de obligatiemarkten, oftewel de overheidsobligaties. In de eurozone is de referentieobligatie op 10 jaar die van Duitsland. Ze wordt ook wel de “Bund” genoemd.
De ECB kan die langetermijnrente niet vastleggen. Maar de centrale bank heeft er wel impact op. Nu we weten wat kortetermijn- en langetermijnrente is, rest de vraag:
“Hoe krijgt de ECB impact op de langetermijnrente? Of nog: wat nu indien de kortetermijnrente al zeer laag is en de inflatie ook, hoe stimuleert de ECB dan nog de economie? Loopt ze dan niet vast?”
Om dat te beantwoorden, leggen we het ultieme wapen van de centrale banken beknopt uit.
Het ultieme wapen van de ECB
Wel, de ECB doet dit door haar ultieme wapen in te zetten: uit het niets geld creëren! Zomaar wanneer ze dit nodig acht. Er wordt dan gezegd dat de ECB de “geldpersen aanzet”, dat ze “geld bijdrukt”.
Dat geld is geen papier geld. Het is digitaal geld. In principe zet ze enkel cijfers op de teller.
De centrale banken gebruiken dat “vers geld” om obligaties te kopen van overheden of -en dat is nieuw sinds de coronacrisis - obligaties van bedrijven.
De ECB zorgt er met andere woorden voor dat er voor die ondernemingen of overheden een “koper” is, die hun obligaties koopt. Door zich dus massaal als koper van overheidsobligaties in de markt te zetten, daalt de rente van die obligaties.
En dat is de ultieme doelstelling van de centrale banken : de langetermijnrente doen dalen. Want net zoals bij de kortetermijnrente, is een lage langetermijnrente erg interessant om investeringen te stimuleren. Investeringen zorgen dus voor werk en dus jobs. Jobs zorgt voor meer consumptie omdat mensen centen verdienen, wat dan weer… de inflatie aanvuurt.
De ECB en de coronacrisis
De ECB speelde in haar recente geschiedenis enkele keren een doorslaggevende rol om het financiële systeem te redden. Ook recent, tijdens de Covid-crisis. Opnieuw zegt de ECB dat ze letterlijk alles wil doen om het systeem te redden.
“Buitengewone tijden vragen om buitengewone maatregelen. Ons commitment aan de euro kent geen grenzen. Wij zijn vastbesloten om binnen ons mandaat onze tools ten volle te benutten.” Christine Lagarde
Concreet startte de ECB het Pandemic Emergency Purchase Programme (PEPP) op. Binnen dat programma heeft ze een budget van 1350 miljard euro om bedrijfsobligaties op te kopen.
Met die enorme geldcreatie hoopt ze die inflatie over enkele jaren terug richting de 2% te duwen. Via de aankoop van obligaties en het verstrekken van goedkope leningen aan banken, duwt de ECB de rente lager. Ze doet er dus alles aan om de kredietverlening van de banken aan gezinnen en bedrijven te stimuleren. Goedkoop lenen doet investeren, en investeren zorgt voor job en jobs doet consumeren, etc.
Werkt het beleid van de ECB ook ?
Sinds de financiële crisis van 2008 is de ECB volop aan zet op de inflatie tegen de 2% te duwen. In dat verband citeerde Lagarde onlangs enkele cijfers. Bij de start van de euro in 1999 en de start van de grote financiële crisis in 2008 lag de inflatie gemiddeld op 2,3 procent.
Vanaf 2008 tot nu, kocht de ECB om en bij 3.400 miljard euro aan staats- en bedrijfsschuld. De inflatie is nu gemiddeld 1,2% en dus ver van de doelstelling van net onder de 2%.
Volgens de ECB is de inflatie zo laag omdat we in een geglobaliseerde wereld leven die de prijzen drukt, omdat we in een technologische wereld leven die de prijzen drukt, etc.
Er gaan dus stemmen op bij de ECB om in navolging van de FED de target van 2% te versoepelen.
Deze content is niet beschikbaar omwille van uw huidige cookie instellingen. U kan deze hier aanpassen.
Een nieuw jaar brengt goede voornemens met zich mee. Misschien denkt u dan al snel aan meer sporten, maar hebt u ook al eens nagedacht over hoe u uw spaargeld topfit krijgt? Over hoe u die droom wil waarmaken van een zorgeloos pensioen, een duwtje in de rug voor de (klein)kinderen, een verbouwing, of een appartement aan zee? Dankzij de hogere rentes levert sparen vanaf nu meer op, maar als u de hoge inflatie écht wilt verslaan, moet u denken aan beleggen. Mooi meegenomen: bij AXA Bank kan beleggen al voor kleine bedragen. Het is zo simpel dat u dit goede voornemen alvast wél makkelijk volhoudt.
Staat al uw spaargeld op dezelfde rekening? Dan zou u dat best opsplitsen in een deel dat u nodig hebt als financiële reserve voor onverwachte of geplande uitgaven en de rest. Die bedragen plaatst u dan op verschillende spaarrekeningen. Hoe gaat u te werk?
Na maanden van nagelbijten en zenuwachtig op de stoel schuiven, konden beleggers wat ontspannen in de laatste weken van 2022, en bij het inzetten van het nieuwe jaar. Doorheen de donkere wolken die zich sinds de late zomer boven de wereldeconomie hadden samengepakt, boorden zich de eerste lichtstralen, en voor we het goed en wel beseften was een beursrally realiteit geworden. Maar is die ook op stevige fundamenten gebouwd?
Bent u van plan om in te stappen in een beleggingsfonds uit het aanbod van AXA Bank? Dan ontvangt u bij het beleggingsgesprek wettelijke documenten zoals het prospectus en een document met essentiële beleggersinformatie. Sinds begin dit jaar bevat dat document veel meer informatie en bestaat het uit drie pagina’s in plaats van twee. Met ook een andere naam: KID, wat staat voor Key Information Document of Essentieel informatiedocument. Waarom een nieuw document en waarin ligt het voordeel voor u, als belegger?
In vergelijking met het turbulente voorbije jaar dient 2023 zich heel wat optimistischer aan. De oorlog woedt nog steeds. De inflatie heeft slechts een bescheiden knikje gemaakt, maar de verwachting is dat dit jaar een jaar wordt van nog steeds hoge, maar dalende inflatie en dat in 2024-2025 de terugkeer richting 2% wordt ingezet. Een optimistische voorspelling of een realistisch scenario? In ieder geval een opportuniteit voor wie bereid is beredeneerde risico’s te nemen.
