2022 was in heel wat opzichten een schrikwekkend jaar. We waren nog niet helemaal bekomen van de wintercovidpiek toen een nieuwe schok zich aandiende: Rusland viel buurland Oekraïne binnen. Voor het eerst sinds het uiteenvallen van Joegoslavië in de jaren 90 werden we geconfronteerd met een conflict op het Europese continent, op slechts enkele uren van hier. Met ook vandaag nog een gruwelijk hoge menselijke tol, zelfs onder de burgerbevolking. Maar de oorlog in Oekraïne was ook een brandversneller voor een vuur dat al sinds het najaar 2021 om zich heen greep: inflatie.
De oorsprong van die sterke stijging van de levensduurte wordt zelfs nu nog altijd niet goed begrepen. Met het uitbreken van de oorlog dienen zich enkele voor de hand liggende verklaringen aan.
Zowel Rusland als Oekraïne zijn landbouwgrootmachten. Begrijpelijk dus dat de prijzen van tarwe, kunstmest en andere landbouwgrondstoffen ongezien piekten, en dat in de supermarkt de rekken met plantaardige oliën gapende leegtes vertoonden.
De oorlog gaf ook een sterke impuls aan de energie-inflatie die we al kenden. De toevoer van Russisch gas werd steeds onzekerder, om in het najaar zo goed als helemaal stil te vallen, na het opblazen van de Nordstream-pijpleidingen. Het wegvallen van de grootste Europese gasleverancier, goed voor 40% van de EU-gasimport, zette de energiemarkt onder grote druk. Paniekaankopen op de gasmarkt joegen de prijs naar ongeziene niveaus, en werden - via ontsporende voorschotfacturen - al gauw een aanslag op veel gezinsbudgetten.
En vergeten we niet dat ook de covidpandemie flink had huisgehouden in de complexe aanvoerkettingen voor allerhande producten, van halfgeleiders tot fietsonderdelen, met schaarste en hogere prijzen als resultaat.
Inflatie was ruim een decennium lang een ‘vergeten’ probleem. Sinds de Europese schuldencrisis bleef ze jaren aan een stuk laag, onder de inflatiedoelstelling van gemiddeld 2% van de Europese Centrale Bank (ECB) en op bepaalde ogenblikken zelfs negatief. Via buitengewone maatregelen hield de ECB de marktrente heel laag om de inflatie weer te normaliseren.
Tot het uitbreken van COVID-19 was dat tevergeefs. Maar de verstoringen in de economie door de pandemie en vooral de heropening van de economie in de loop van 2021, bleken de inflatie opeens sterk aan te wakkeren. We sprongen van 1,63% inflatie in juni 2021 naar 5,71% in december 2021, om vervolgens in de loop van 2022 nog eens te verdubbelen tot een piek van 12,27% in oktober (Belgische algemene inflatie).
Deze losgeslagen inflatiedynamiek vereiste dringende ingrepen van de centrale bank, het instituut dat expliciet als missie heeft om de inflatie te bestrijden. De ECB verhoogde de beleidsrente voor het eerst in de zomer van 2022, om ze daarna in reuzenstappen verder op te trekken. De ECB-beleidsrente beïnvloedt vooral kortlopende financiële producten, zoals de spaarrente. De langetermijnrente wordt niet rechtstreeks door de centrale bank bepaald, maar door beleggers op de obligatiemarkt. Die langlopende rente was al eerder beginnen oplopen, van 0% bij het begin van 2022 tot circa 3% bij het jaareinde.
Ontspoorde inflatie, stijgende rente … de obligatiemarkt dook de dieperik in.
Europese staatsobligaties, met hun aura van baken van stabiliteit, sloten het jaar af met een verlies van bijna 18%. Aan de overkant van de oceaan was het verlies voor Amerikaanse obligaties slechts een beetje kleiner.
De aandelenmarkten boden weinig soelaas. Oorlog, energieschaarste, inflatie, maar vooral de stijgende rente waren voor aandelenbeleggers het signaal om de uitgang op te zoeken. Stijgende rente heeft bijna altijd een negatief effect op de waardering van aandelen. Vooral de onzekerheid over het ‘eindpunt’ van de rentestijgingen torpedeerde het beleggersvertrouwen. De inflatie bleef tot in het najaar immers piek na piek bereiken, en beleggers vroegen zich vertwijfeld af hoever de centrale banken zouden moeten gaan in hun rentebeleid om die trend te breken.
Een lange terugblik om het decor te schetsen van de tragedie die zich op de markt heeft afgespeeld: 2022 was op beurs- en beleggingsvlak zonder meer rampzalig: zowel aandelen als obligaties eindigden met dieprode cijfers. Zelfs voorzichtige beleggers deelden in de klappen door de ongeziene terugval van de obligatiekoersen. Er was geen veilige haven, ook wie belegde in cash moest om en bij de 10% koopkrachtverlies incasseren.
Deze content is niet beschikbaar omwille van uw huidige cookie instellingen. U kan deze hier aanpassen.
U kunt ervoor kiezen om jaarlijks maximaal 1.020 of 1.310 euro voor uw pensioen te sparen, met een verschillende fiscale aftrek. Wat moet u doen als u voor het hogere maximumbedrag opteert? En wat is voordeliger: jaarlijks 1.020 of 1.310 euro pensioensparen?
Na het uiterst turbulente 2022 werd 2023 aangekondigd als een terugkeer naar de normaliteit op de markten. Die belofte kwam tot dusver ook grotendeels uit. Aandelen kenden een uitstekende eerste jaarhelft, en ook de zwaar getroffen obligaties konden een stuk van de opgelopen verliezen recupereren.
Kiest u voor de zee of de bergen? En de opwarming van de aarde, bent u daarmee een beetje, erg veel of helemaal niet bezig? En in welk opzicht? Op het vlak van duurzaam beleggen wil uw bankagent graag uw voorkeuren kennen, zodat uw portefeuille zo goed mogelijk aansluit bij uw beleggersprofiel en bij de Europese regelgeving die sinds augustus 2022 van kracht is. Er bestaat hierover een brochure waarin alles in eenvoudige bewoordingen wordt uitgelegd.
De inflatie heeft nu in de grote economieën een duidelijke daling ingezet. Hoewel niet alle zorgen van de baan zijn, hebben beleggers het inflatieprobleem als ‘opgelost’ geklasseerd. Dat is wellicht te voortvarend op langere termijn, maar voor de komende maanden is die inschatting terecht. De energieprijzen dalen al sinds het begin van 2023, en zullen binnenkort gevolgd worden door de tweede belangrijkste oorzaak van inflatie tijdens het voorbije jaar: voedingsprijzen.
Ik zou wel willen, maar … ik heb daar geen tijd voor. Of Het interesseert me eigenlijk niet echt, het is te ingewikkeld, en dan begin ik er beter niet aan, toch? Het zijn een paar van de vaak gehoorde argumenten om niet te beleggen. Herkenbaar, niet? Achter al die redenen gaat een stilzwijgende, onuitgesproken veronderstelling schuil: succesvol beleggen is een kwestie van kunde, expertise, kennis. Maar is dat wel zo?